Wat is balans?

Waar denk je aan als je het woord balanceren voorbij ziet komen? Waarschijnlijk aan balanceren op een balk, op een touw over een hoge afgrond of op een fitnessbal tijdens de wekelijkse oefeningen. Dit zijn voor (kleine) kinderen nog wat extreme voorbeelden van balanceren. Wanneer een baby leert lopen, gaat dit eigenlijk al om balans vinden. De meeste baby’s beginnen tussen 10 en 18 maanden met zelfstandig lopen. Baby’s leren in deze periode hun eigen lichaam kennen. Ze ontdekken waar ze druk op hun voeten moeten uitoefenen en hoe ze hun bovenlichaam moeten houden om rechtop te blijven staan. Maar waarom is balanceren dan zo belangrijk?

Waarom is balanceren zo belangrijk?

Je hebt het niet alleen nodig voor lopen (alhoewel lopen al cruciaal genoeg is), maar eigenlijk voor alle bewegingen die je wilt uitvoeren. Bewegingen maken kan doordat je lichaam in balans is. Hiernaast heb je ook balans nodig om te zitten, liggen of staan. Om je houding te reguleren en corrigeren is de samenwerking van grote groepen spieren nodig. Deze samenwerking van spieren begint een baby te ontdekken, maar leert een peuter, kleuter en schoolkind verder te ontwikkelen.

Balanceren moet je leren

Balanceren is één van de essentiële grondvormen van bewegen. Balanceren is ook één van de Coordinative Abilities, ook wel evenwichtsvermogen genoemd. Dit zijn alle vermogens van coördinatie en lichaamscontrole. De Coordinative Abilities worden getest in de MQ Scan.  Door al deze coördinatieve vermogens te oefenen, ontwikkelen kinderen hun motorisch vermogen.

‍

De ontwikkeling van balanceren bij kinderen

De ontwikkeling van balanceren bij baby’s en peuters: 11 mijlpalen

• 6-9 maanden: kunnen zitten en zittend bewegen
• 7-10 maanden: op handen en knieën kruipen
• 9-12 maanden: kunnen staan en optrekken
• 10-18 maanden: zelfstandig lopen
• 15-17 maanden: evenwichtsbalk met steun
• 17-19 maanden: zijwaarts staan op balk van 5cm breed
• 17-20 maanden: evenwichtsbalk zonder steun
• 20-22 maanden: stoepranden lopen
• 24-26 maanden: langs een lijn lopen van 3m lang + staan op balk van 5cm breed
• 24-30 maanden: tussen twee lijnen lopen van 20cm breed
• 30-32 maanden: lopen over balk van 5cm breed + lopen op een lijn

Na deze 11 mijlpalen is een kind bijna 3 jaar oud. Zijn ze op dat moment dus al volledig ontwikkeld op het gebied van balanceren? Nee, zeker niet! Hieronder staan een paar mijlpalen weergegeven betreft het balanceren voor kleuters en schoolkinderen.

De ontwikkeling van balanceren bij schoolkinderen: 7 mijlpalen

• 3-4 jaar: 3 seconden lang op één been staan + over bank lopen met obstakels
• 4-5 jaar: 10 seconden lang op één been staan
• 5-7 jaar: fietsen
• 7-9 jaar: 30 seconden op één been staan + over 7cm balk lopen met draai
• 9-11 jaar: 60 seconden op één been staan + over 5cm balk lopen met draai
• 11-13 jaar: 10 seconden op één been staan met ogen dicht

Kinderen kunnen dus pas vanaf dat ze 11 jaar oud zijn oefenen met staan met hun ogen dicht. Voor balans bij het staan zijn meerdere zintuigen nodig; het gezichtsvermogen (ogen), de evenwichtszin (het evenwichtsorgaan) en de proprioceptie (het vermogen om de positie van het eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen, oftewel; weten waar en hoe je staat). Wanneer twee van deze drie zintuigen werken, kan je in evenwicht zijn.

7 balansoefeningen voor tijdens de gymles

Nu we weten waar balanceren voor nodig is en wanneer kinderen bepaalde evenwichtshoudingen leren, kunnen we een kijkje nemen naar leuke oefeningen voor tijdens de gymles. Natuurlijk kan je een hele gymles besteden aan deze oefeningen, om echt even goed de nadruk op balanceren te leggen. Een andere optie is om een oefening als warming-up te doen of als eindspel.

Oefening 1: Zittend bal overspelen

Hoe werkt het?

Ga tegenover elkaar zitten. Gooi de bal naar elkaar toe. Om het moeilijker te maken, gooi je de bal boven je hoofd naar elkaar en probeer je direct de bal terug te kaatsen.

Wat heb je nodig?

• Bal

Video

Oefening 2: Bal doorgeven

Hoe werkt het?

Je ligt op je rug, je neemt de bal tussen je voeten en je brengt je benen over je hoofd naar achter om de bal aan de volgende persoon door te geven. Die pakt hem weer over met zijn/haar voeten. Hierna sta je snel weer op om klaar te gaan liggen om de bal weer over te nemen. (Let op: handen mogen bal niet raken!)

Wat heb je nodig?

• Bal

Video

Oefening 3: Balanceren bewegend vlak

Hoe werkt het?

Er ligt een omgekeerde bank op een springplank klaar (met hieronder een mat voor de veiligheid). Loop hier op verschillende manieren overheen. Denk aan; handen boven/op het hoofd, zijwaarts beide kanten, één been voor, op handen en voeten, achteruit, met bal boven je hoofd.

Wat heb je nodig?

• (Uitrol)mat
• (Gym)bank
• Springplank
• Eventueel een bal

Video

Oefening 4: Balanceren op een bank

Hoe werkt het?

Zet meerdere banken achter elkaar uit, sommige normaal, sommige op zijn kop. Zet er pylonnen op als obstakels. Loop over de banken zonder te vallen. Laat anderen met (zachte) ballen, frisbees of pittenzakjes gooien richting de persoon om het wat lastiger te maken.

Wat heb je nodig?

• (Gym)banken
• Pylonnen
• Ballen
• Frisbees
• Pittenzakjes

Video

Oefening 5: Balanceren met skills!

Hoe werkt het?

Zet een gevarieerde beweegbaan uit, bestaande uit meerdere (gym)banken die normaal en op zijn kop zijn geplaatst. Bij elk ‘obstakel’ hoort een andere opdracht, bijvoorbeeld; loop over de bank terwijl je in beide gestrekte armen (zijwaarts) een bal vasthoudt.

Wat heb je nodig?

• (Gym)banken
• Matten
• Ballen
• Rackets
• Touwen / Loopladder

Video

Oefening 6: Gooi de bal door de band!

Hoe werkt het?

Leg een loopladder neer met in elk vakje een tennisbal. Zet op gepaste afstand banden/hoepels/ringen neer. Ga in opdrukstand staan en probeer afwisselend met rechts en links een tennisbal door de band te gooien. Wanneer de opdrukstand te zwaar is, laat je knieën dan op de grond steunen.

Wat heb je nodig?

• Loopladder
• Tennisballen
• Banden/hoepels/ringen

Video

Oefening 7: Koprol + met stuiterende bal over de bank

Hoe werkt het?

Doe een koprol over een mat. Vang de bal (die wordt aangeworpen) of pak de bal op (die klaar ligt). Loop over de bank terwijl je de bal stuitert op de grond. Voor bonus: loop door richting een net en probeer de basketbal in het net te werpen.

Wat heb je nodig?

• (Basket)bal
• (Gym)bank
• Mat
• Korf/net

Video

Inspiratie voor balansspelen tijdens de gymles

Naast losse balanceeroefeningen kan er natuurlijk ook gekozen worden voor balansspelen met de hele klas. Zo werken de kinderen niet alleen aan hun balans, maar ook aan hun samenwerkingsvermogen. Balanceren kan niet alleen geoefend worden door over banken te lopen. Kinderen werken ook aan hun evenwichtsvermogen wanneer ze bijvoorbeeld een potje hockey doen en moeten reageren op onverwachte acties. Bekijk deze video voor een creatief potje Ring-hockey-trefbal.

Video

Verder zijn er ook veel oefeningen te bedenken die met zijn tweeën uitgevoerd kunnen worden. Denk hierbij aan met een bal tussen elkaar in over een bank lopen of een estafetteloop waarbij er gelopen wordt met een kind op de rug als ‘estafettestokje’.

Variatie is de sleutel tot succes

Conclusie

Balanceren is erg belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Deze ontwikkeling loopt de gehele schooltijd door. Het motorisch vermogen wordt verbeterd wanneer kinderen een beter evenwichtsvermogen ontwikkelen. Lekker aan de slag met al deze leuke balanceeroefeningen dus!

Voor nog meer inspiratie voor tijdens de gymlessen, neem een kijkje naar de ASM playlist ‘Balanceren’ op de MQ Wat Nu pagina.

‍

‍

‍

‍