Waarom is er een beweegnorm voor kinderen opgesteld? En wat houdt dat precies in?

Hoe weet je of een kind genoeg beweegt? Deze vragen worden beantwoord in dit artikel. Bewegen komt gelukkig steeds hoger op de agenda te staan. Het is namelijk erg belangrijk voor kinderen.

Wat is de beweegnorm?

De Nederlandse Gezondheidsraad heeft voor elke leeftijdsgroep adviezen over hoeveel zij zouden moeten bewegen. Dit advies wordt ook wel de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB), of de beweegnorm, genoemd. Deze beweegnorm is opgesteld in 1998. Over het algemeen geldt; hoe meer beweging, hoe meer gezondheidswinst.

In 2017 heeft de Commissie Beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten de beweegnorm aangepast.

Eerder waren er drie normen;

• Beweegnorm (NNGB): vijf dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging
• Fitnorm: drie keer per week minstens 20 minuten intensieve lichaamsbeweging
• Combinorm: beweegnorm + fitnorm

Bij de aanpassing door de Commissie Beweegrichtlijnen zijn deze drie normen samengevoegd tot de beweegrichtlijnen. De beweegrichtlijnen zijn één van de twintig kernindicatoren  voor het landelijk monitoren van sport en bewegen. Vanaf nu wordt er over de beweegrichtlijnen gesproken en niet meer over de beweegnorm. We zullen de inhoud van de beweegrichtlijnen toelichten.

Hoe worden de beweegrichtlijnen bepaald voor kinderen?

Er zijn veel onderzoeken gedaan naar het effect van lichamelijke activiteit op de gezondheid.  Bij deze onderzoeken is gekeken naar risicofactoren zoals hoge bloeddruk, LDL-cholesterolgehalte, lichaamsgewicht, BMI (Body Mass Index) en insulinegevoeligheid. Ook zijn verbanden tussen lichamelijke activiteit en (chronische) aandoeningen zoals hartziekten, longziekten, lichamelijke beperkingen, dementie, depressie en ADHD-symptomen onderzocht.

Bij kinderen van 0-4 jaar is vooral gefocust op de BMI. De BMI kan berekend worden voor kinderen vanaf 2 jaar. De BMI geeft aan of een kind te zwaar, te licht of op goed gewicht is.

Bij kinderen van 4-18 jaar is er gekeken naar BMI, bloeddruk, cholesterolgehalte, vetmassa, botdichtheid, aerobe fitheid, spierkracht, blessures, depressieve symptomen en ADHD-symptomen.

Op basis van al deze onderzoeken zijn er richtlijnen opgesteld.

Hoeveel kinderen halen dagelijks de beweegrichtlijnen?

In 2019 voldeed bijna 56% van de kinderen van 4 t/m 11 jaar aan de beweegrichtlijn. Dit blijkt uit de gegevens van Volksgezondheid en Zorg, die ook geanalyseerd zijn door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Het is een ernstig laag percentage en dat willen we natuurlijk flink ophogen!

Door de motoriek van kinderen te monitoren krijgen we een beter beeld van de ontwikkeling in de loop der jaren.  De MQ Scan is een valide en betrouwbare motoriektest voor kinderen van 4 t/m 12 jaar die hiervoor gebruikt kan worden. Uit de motoriek peiling die in 2020 is gedaan, blijkt dat meer dan 25% van de kinderen (ruim) onder gemiddeld scoort op de motorische vaardigheid. Werk aan de winkel dus!

Wat kunnen de risico’s zijn wanneer een kind niet aan de beweegrichtlijnen voldoet?

Wanneer een kind (voor een lange tijd) niet voldoet aan de beweegrichtlijnen, kan dit grote negatieve gevolgen hebben op latere leeftijd. Het kind heeft een verhoogd risico te maken te krijgen met overgewicht, waardoor de kans op obesitas groter wordt. De kans op chronische ziekten wordt ook groter. Een kind kan zelfs depressieve symptomen ontwikkelen bij te weinig beweging. Genoeg redenen om te gaan bewegen dus!

Wat kunnen de voordelen zijn wanneer een kind wel aan de beweegrichtlijnen voldoet?

Bewegen is erg belangrijk voor kinderen. Het heeft veel invloed op de toekomst van een kind. Bewegen zorgt voor verbetering op de volgende vlakken:

• Fysiek
• Emotioneel
• Sociaal
• Persoonlijk
• Intellectueel
• Financieel

Door te bewegen worden spieren en botten sterker. Dit maakt de kans op langer een gezond lichaam houden groter. Kinderen worden fitter, waardoor de kans op ziekten op latere leeftijd ook afneemt. Hoe eerder kinderen beginnen met (voldoende) bewegen, hoe beter.

Tijdens sporten en bewegen maakt je lichaam de stofjes ‘dopamine’, ‘endorfine’ en ‘serotonine’ aan. Dit zijn neurotransmitters die voor zelfvertrouwen, voldoening en een geluksgevoel zorgen. Hierdoor is bewegen goed voor emotioneel en persoonlijk gebied.

Vaak gebeurt bewegen en sporten in groepsverband. Kinderen kunnen hierdoor goed aan hun sociale en persoonlijke capaciteiten werken. Ook is gebleken dat beweging goed is voor de hersenen. Het verbetert je geheugen, zorgt voor minder stress en zorgt ervoor dat je beter kan slapen en dus herstellen. Kinderen kunnen hierdoor een beter cognitief vermogen ontwikkelen.

Wat zijn de effecten op de grove motoriek van kinderen bij onvoldoende beweging?

Wanneer een kind onvoldoende beweegt, zal dit een negatief effect hebben op de grove motoriek. Bij motoriek wordt onderscheid gemaakt tussen fijne en grove motoriek. Met fijne motoriek worden alle ‘kleine’ bewegingen met je armen, handen en vingers, zoals tekenen en schrijven bedoeld. Grove motoriek bevat alle ‘grote’ bewegingen, zoals lopen, schoppen en gooien.

Er is gebleken dat kinderen die niet of te weinig bewegen en sporten, een grotere kans hebben om op latere leeftijd ook niet te bewegen of te sporten. Hierom is het super belangrijk om kinderen op de juiste manier te leren bewegen. Maar wat is die juiste manier? Om ervoor te zorgen dat kinderen een goede grove motoriek ontwikkelen, is gevarieerd bewegen erg belangrijk. Gevarieerd bewegen zou voor betere motorische vaardigheden moeten zorgen. Hierdoor kunnen kinderen in elke situatie hun lichaam op de juiste manier inzetten.

Beweegrichtlijnen voor kinderen van 0-4 jaar

De NNGB heeft geen aparte aanbevelingen voor jonge kinderen opgesteld. Dit komt doordat er geen onderzoek is gedaan om aanbevelingen uit op te stellen. Het is belangrijk dat kinderen van 0-4 jaar gevarieerd leren bewegen, zodat ze motorische vaardigheden ontwikkelen. Bij baby’s kan gedacht worden aan tijd doorbrengen in buikligging of bijvoorbeeld aan kruipen. Hierbij is het belangrijk dat ze veilig en vrij kunnen bewegen. Ook babyzwemmen, peutergym en buiten spelen zijn goede voorbeelden.

Beweegrichtlijnen voor kinderen van 4-18 jaar

De beweegrichtlijnen zijn als volgt:

• 1 uur per dag matig intensief bewegen
• 3 keer per week spier- en botversterkende activiteiten

Hierbij is het goed om te benoemen dat kinderen niet te veel stil moeten zitten. Wanneer de duur, intensiteit of frequentie verhoogd wordt, kan dit zorgen voor extra gezondheidswinst.

Onder matig intensief bewegen vallen alle activiteiten met een MET-waarde van 3-6. Een MET-waarde (Metabolic Equivalent of Task) geeft de hoeveelheid energie aan die nodig is voor het uitvoeren van een bepaalde taak. Een MET-waarde van 1 komt overeen met het basaalmetabolisme, ook wel de ruststofwisseling genoemd. Dit is de hoeveelheid energie die verbruikt wordt tijdens stilzitten.

Een aantal voorbeelden van matig intensief bewegen zijn:

• Auto wassen
• Buiten spelen
• Frisbeeën
• Hond uitlaten
• Huishouden
• Kamer schoonmaken
• Ramen wassen
• Tuinieren
• Skateboarden
• Langzaam traplopen

Sporten:

• Badmintonnen
• Dansen
• Fietsen tot 19 km/uur
• Paardrijden
• Tafeltennis
• Turnen
• Volleyballen
• (Zeer) stevig wandelen: 5-7km/uur

Onder spierversterkende activiteiten wordt het trainen van kracht en uithoudingsvermogen verstaan. Er kan bijvoorbeeld gedacht worden aan krachttraining met eigen lichaamsgewicht of duurtrainingen zoals hardlopen, zwemmen en fietsen.

Wanneer er gesproken wordt over botversterkende activiteiten, wordt er gedoeld op krachttraining waarbij het lichaam met het eigen gewicht wordt belast. Dit is bijvoorbeeld het geval bij springen, hardlopen en dansen.

Concluderend kunnen we zeggen dat er goede beweegrichtlijnen zijn opgesteld die zorgen voor gezondheidswinst , mits ze behaald worden. Samen kunnen we hiervoor zorgen. Lekker bewegen dus!

‍