In Nederland is het bewegingsonderwijs op de basisschool verplicht. Sinds 4 februari 2019 is er besloten dat scholen in het primair onderwijs minimaal twee uur bewegingsonderwijs per week moeten geven. Scholen hebben drie jaar gekregen om dit waar te maken. Dit met het oog op voldoende en goed bewegingsonderwijs.

Wat is bewegingsonderwijs?

Bewegingsonderwijs, ook wel gymles, gymnastiek of lichamelijke opvoeding genoemd, houdt in dat alle kinderen leren bewegen én plezier hebben in bewegen. De gezondheid staat hierbij centraal. Kinderen leren bewegen door aan hun motorische vaardigheden te werken. Hierbij komen onderdelen als tikspelen, doelspelen en mikken vaak aan bod. Minder vaak wordt er aan stoeispelen, bewegen op muziek en hardlopen gedaan.

Naast de focus op de motorische vaardigheden tijdens het bewegingsonderwijs, werken kinderen ook aan hun sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling. Ze leren samenwerken, omgaan met verlies en inschatten wat ze wel of niet kunnen doen.

Niet iedereen kan bewegingsonderwijs op de basisschool geven. Vanaf 2004 hebben alle leerkrachten die de pabo-studie hebben volbracht een smalle bevoegdheid voor bewegingsonderwijs. Zij mogen gymles geven aan groep 1 en 2. Door de opleiding ‘Vakbekwaamheid Bewegingsonderwijs’ kunnen deze leerkrachten hun bevoegdheid behalen voor het geven van gymlessen aan groepen 3 t/m 8 in het primair onderwijs. Deze leerkrachten vallen onder de groep ‘groepsleerkrachten’. Hiernaast zijn er ook vakleerkrachten en vakspecialisten. Zij zijn gespecialiseerd in het vak ‘bewegingsonderwijs’ en zullen dus alleen gymlessen op basisscholen geven.

Ongeveer 50% van de basisscholen en 75% van het SBO (Speciaal Basisonderwijs) heeft een vakleerkracht bewegingsonderwijs (bron: Lichamelijke opvoeding magazine 2 – feb 2019). Een combinatie van bevoegde groepsleerkrachten en vakleerkrachten biedt veel mogelijkheden om elkaars expertise te benutten.

Niet alleen de gymlessen kunnen bijdragen aan het bewegingsonderwijs, maar ook de beweegmomenten daarbuiten. Binnen én buiten de school. Binnen in de school kan er veel meer stimulering plaatsvinden om te bewegen door anders om te gaan met ruimtes, waardoor er een rijke leeromgeving ontstaat.

Op sommige scholen wordt er gebruik gemaakt van ‘Bewegend Leren’. Het is gebleken dat kinderen beter leren wanneer ze bewegen. Dit komt doordat er meer zuurstof in de hersenen terecht komt. Hierbij kan gedacht worden aan buitenlessen, waarbij andere vakken dan gym op het speelplein worden gegeven. Er worden spelvormen bedacht om de kinderen op een leuke manier met taal en rekenen bezig te houden.

Waarom is bewegingsonderwijs op basisscholen verplicht?

Er is een groeiend aantal kinderen dat een achterstand heeft opgelopen op motorische vaardigheden. Het is erg belangrijk dat dit aantal lager wordt. Fundamentele motorische vaardigheden zijn nodig in het dagelijkse leven. Deze vaardigheden horen ontwikkeld te worden tijdens de kindertijd. Het is gebleken dat kinderen met goede motorische vaardigheden vaker opgroeien als fitte adolescenten en daardoor meer kans hebben op een actiever leven. Een actiever leven is nodig voor een goede gezondheid. Zo wordt de kans op bijvoorbeeld overgewicht en hart- en vaatziekten kleiner én zal je mentaal ook fitter worden.

Wanneer kinderen het plezier ontdekken van bewegen zullen zij makkelijker een actief leven leiden. Nu is de vraag dan ook, hoe laten we alle kinderen inzien dat bewegen ontzettend leuk is?!

Wat zijn de kerndoelen van bewegingsonderwijs?

Kinderen leren:

• Verantwoordelijk deel te nemen aan de beweegcultuur
• De hoofdbeginselen van beweeg- en spelvormen
• Respectvol om te gaan met elkaar tijdens beweegactiviteiten
• Afspraken te maken over beweegactiviteiten
• Hun eigen bewegingsmogelijkheden in te schatten

Naast deze kerndoelen is plezier van groot belang tijdens het bewegingsonderwijs. Om bij kinderen het plezier meer naar voren te laten komen, is het belangrijk om ze succeservaringen te laten beleven. Dit geeft kinderen meer zelfvertrouwen. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden bij het inrichten van de gymlessen. Kinderen moeten op hun eigen tempo en hun eigen niveau kunnen bewegen. Ook moet de focus worden gelegd op het behalen van persoonlijke records en moet er niet continue vergelijking met andere kinderen plaatsvinden.

Wanneer kinderen meer zelfvertrouwen ontwikkelen, wordt de bewegingsvaardigheid beter. Dit is gebleken uit de peiling van bewegingsonderwijs door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2016/2017). Hoe hoger een kind zijn of haar eigen sportieve vaardigheden inschat, hoe beter een kind presteert.

Wat is de relatie tussen bewegingsonderwijs en motoriek?

Tijdens de gymlessen verbeteren kinderen hun motoriek. Motoriek is het vermogen om te bewegen. Het bestaat uit grove en fijne motorische vaardigheden. In het bewegingsonderwijs in het basisonderwijs ligt de focus op de grove motoriek. Het monitoren van motoriek in het bewegingsonderwijs kan de gymdocent helpen om de ontwikkeling van een kind in kaart te brengen. Hiervoor is de MQ Scan ontwikkeld. De MQ Scan is een valide en betrouwbare motoriektest voor kinderen van 4 t/m 12 jaar waarin kinderen zo snel mogelijk een parcours met 5 tot 7 onderdelen moeten afleggen.

Uit de motoriek peiling 2019 van de Haagse Hogeschool en de MQ Scan blijkt dat meer dan 25% van de Nederlandse basisschoolkinderen onder gemiddeld scoort als het gaat om motorische vaardigheid. Voor deze peiling hebben 428 basisscholen in Nederland de motorische vaardigheid van 70.790 kinderen gemeten middels de MQ Scan. Aan de hand van de resultaten wordt aangeraden om een breed en gevarieerd beweegaanbod aan de kinderen aan te bieden. Hierbij zijn de vier kernelementen van beweegvaardigheid belangrijk: competentie, vertrouwen, motivatie en kennis. Dit is mogelijk door samen te werken met ouders, het onderwijs, de opvang, de sport, de zorg en de wijk. De PO-raad stimuleert het samenwerken en ondersteunt de schoolbesturen hierin.

Concluderend kunnen we zeggen dat het goed is dat het bewegingsonderwijs op de basisschool steeds hoger op de agenda komt te staan. De basis voor een goede motoriek wordt gelegd gedurende de basisschoolperiode. Bewezen is dat kinderen met goede motorische vaardigheden vaker opgroeien als fitte adolescenten en daardoor meer kans hebben op een actiever leven. Een actiever leven is nodig voor een goede gezondheid. Niets belangrijker dan dat natuurlijk!

‍

‍