‍Let’s change You. Us. The world

De afgelopen tien jaar is er veel tijd, energie en middelen gestopt in de missie om meer mensen aan te laten haken op een gezonde leefstijl. De vraag is nu of dit ook echt zijn vruchten afwerpt. Zijn we in staat om met elkaar veranderingen door te voeren en verbeteringen aan te brengen in de huidige situatie. Samen kunnen we ervoor zorgen dat alle energie en middelen die we inzetten het resultaat levert waar we naar streven.

Dr. Sanne de Vries

Dokter Sanne de Vries is momenteel werkzaam als lector en leider van het lectoraat Gezonde Leefstijl in een Ondersteunende Omgeving aan de Faculteit Gezondheid, Voeding en Sport, Haagse Hogeschool. Verder is zij opgeleid als bewegingswetenschapper en epidemioloog. Ze heeft een grote onderzoeksinteresse in: activiteit-vriendelijk stedelijk ontwerp, lichamelijke opvoeding, nudging, en lichamelijke activiteit assessment methoden.

De ongezonde keuze is vaak de makkelijkste keuze

De landelijke cijfers wijzen uit dat het nog niet goed gaat met de gezondheid en participatie in de actieve leefstijl onder jongeren. Dit is volgens Sanne de Vries niet heel gek. We leven op dit moment in een obesogene omgeving. Hiermee wordt bedoeld dat we in een samenleving leven waarin we worden gestimuleerd om veel te eten en daarnaast weinig te bewegen. We hoeven de deur niet meer uit om onderwijs te volgen of aan eten en drinken te komen. Zelfs veel van het sociale contact met andere mensen kan vanaf de bank thuis.

Trends in leefstijl en de leefwereld van de jeugd

Uit onderzoeken naar de leefstijl van jongeren is gebleken dat 1 op de 7 kinderen overgewicht hebben. Dit kwam voorheen vaker voor op basisscholen dan in het middelbaar onderwijs. Toch zit er een verschuiving in deze trend sinds twee à drie jaar.
De beweegnorm van 1 uur per dag wordt bijna niet gehaald door middelbare scholieren. Ze zitten gemiddeld 9 uur per dag op een stoel op school en gaan vervolgens naar huis om hier op te bank televisie te kijken of te gamen. Jongeren zijn hierdoor bekroond tot kampioen zitten!
Daarnaast zijn er enkele onderzoeken door RIVM verricht naar de ‘intake’ van groenten en fruit bij de jeugd. De norm die aangeeft hoeveel gram groente en fruit je per dag moet eten worden ook bij lange na niet gehaald.

De planmatige aanpak

Sanne de Vries legt uit dat de meest effectieve interventies via de planmatige aanpak worden ontworpen en geïmplementeerd. Dit onderbouwt zij aan de hand van het Intervention Mapping Model. De aanpak bestaat uit zes stappen. Hieronder worden deze stappen kort beschreven met gerichte vragen die bij de fases passen:

1. Probleemstelling
Hoe ziet het probleem eruit? Wat zijn de kaders en randvoorwaarden van het probleem? Bij wie ligt het probleem nu echt?

2. Doelbepaling
Wat zijn de wensen en behoeften van de doelgroep? Welk concreet gedrag wil je veranderen?

3. Methoden om gedrag te veranderen
Wat zijn effectieve methoden om dit probleem aan te pakken? Op welke factoren heb je wel of geen invloed?

4. Ontwerpen of selecteren van de interventie
Hebben we de middelen om zelf een interventie te ontwerpen? Of selecteren we een bestaande methode? Aan beide keuzes zitten voor- en nadelen.

5. Implementatie
Implementeer de interventie in elke mogelijke sport- en beweegsituatie voor een zo hoog mogelijk rendement.

6. Evaluatie
Slaat de methode aan? Wat zeggen de resultaten? Behaalt deze methode de beoogde resultaten? Hoe zit het met de validiteit?

7. Een zevende stap is doorontwikkeling
Soms moeten methoden of de doelen worden aangescherpt of aangepast. Een effectieve interventie ontwikkelen en implementeren kan jaren duren.

Technologie als vloek en zegen

Iedereen is op de hoogte van het feit dat technologie niet meer weg te denken uit onze huidige samenleving. Sommige bedrijven spelen hier slim op in door games te ontwikkelen waar beweging voor nodig is. Denk bijvoorbeeld aan het enorme succes van het spel Pokemon Go. Kinderen en jongeren besteedden minder tijd aan hun ongezonde gewoontes en haalden de beweegnormen. Het nadeel van bewegen aan de hand van een spelletje is dat deze heel trendgevoelig zijn en ook snel weer voorbijgaan.

Take home messages

• Ieder kind is uniek
• Voorkomen is beter dan genezen
• Leefstijlverandering vergt een lange adem – denk groots, maar begin klein
• Technologie is geen wondermiddel maar het biedt wel kansen om het bereik en de effectiviteit van leefstijlinterventies te vergroten.