Draagvlak creëren onder basisscholen voor aanpak gezonde leefstijl, hoe doe je dat?

In deze blog delen we de ervaringen eninzichten van collega gemeenten. We werkten de belangrijkste gemeenschappelijkelearnings uit en vatten deze voor je samen. Zodat deze je hopelijk kunnen helpen om de basisscholen in jouw gemeentebeter te betrekken.

De situatie onder basisscholen

Basisscholen meekrijgen op een gebied waar voor hen geen prioriteit ligt is lastig. Daarbij is er vaak weinig kennis, noch ervaring, waardoor basisscholen terughoudend zijn. Het gezegde, onbekend maakt onbemind, is hierop sterk van toepassing. Het is dan ook van belang de situatie en houding van de basisscholen goed te begrijpen.

Allereerst staan de basisvaardigheden zoals rekenen en taal nog altijd centraal binnen het basisonderwijs. Hierin horen sport, bewegen en een gezonde leefstijl niet thuis.  De Onderwijs Inspectie toetst en controleert sterk op deze basisvaardigheden, dus het overgrote deel van de tijd is de school hierop gefocust.

Veel basisscholen kampen daarnaast met uitdagingen zoals personeelstekort en achterstanden onder leerlingen vanwege de naweeën van de coronaperiode.

Het zoveelste projectje

Veel basisscholen namen de afgelopen jaren deel aan uiteenlopende projecten en staken hier veel energie in om dit succesvol te maken. Veel van deze projecten waren subsidie afhankelijk, en daarmee van korte duur. Zonde, want scholen hebben vaak geen baat bij kortlopende incidentele projecten, maar aan duurzame samenwerkingen.  

Vanuit bovenstaande inzichten begrijp je vast dat het tijd kost om basisscholen te betrekken en overtuigen. Het creëren van draagvlak is cruciaal voor een duurzame betrokkenheid van basisscholen, en kan alleen door hen het nut en de noodzaak van een gezonde leefstijl in te laten zien.

Learnings vanuit collega gemeenten

De situatie van een gemeente verschilt vaak sterk ten opzichte van een andere gemeente. Denk bijvoorbeeld aan de relatie tussen scholen en gemeentelijke uitvoerders. Bestaat er al een langere relatie? Zijn er bepaalde ervaringen vanuit het verleden, die een nieuwe samenwerking in de weg staan? Of is er op dit vlak nog weinig of helemaal niet samengewerkt?

Hoe goed of minder goed de relatie met het onderwijs ook is, een van de belangrijkste zaken voor iedere gemeente is om goed te kijken welke barrières er wellicht eerst bij de scholen weggenomen moeten worden. Om vervolgens te zorgen voor draagvlak en commitment. En op deze twee punten zien we het vaak misgaan in communicatie en aanpak richting scholen. Wat gaat er vaak mis:

• De communicatie richt zich vaak op de uitvoering van het meetinstrument, in plaats van op het doel en de visie van de Gezonde Leefstijl. Als je als gemeente uitlegt waarom je samen wilt werken aan de Gezonde Leefstijl kan je vaak op veel meer draagvlak rekenen.  
• Er wordt vaak enkel gemaild. Afhankelijk van hoe goed de relatie met een school is, werkt een persoonlijk gesprek met de directie vaak beter dan een e-mail. Communicatie die zich in de eerste fase focust op onbelangrijke details.
• Mensen die veel van dit onderwerp weten en nauw in contact staan met schooldirecties, bijvoorbeeld buurtsportcoaches en LO-docenten, worden vaak niet of weinig betrokken.
• Er wordt vaak onvoldoende benadrukt dat het om een verbetering gaat van een bestaand initiatief(bijvoorbeeld JOGG of een Gezonde School aanpak). Scholen staan er eerder voor open om een bestaand initiatief te verbeteren dan (weer) een nieuw initiatief op te starten.

Ga eens na welke ervaringen de scholen of de schoolbesturen hebben met jou als gemeente (gemeentelijke uitvoerder). Hoe is de samenwerking tot nog toe verlopen? Of dient deze relatie nog neergezet en opgebouwd te worden? Welke organisaties en personen zouden kunnen helpen om tot een goede relatie te komen? Op welke niveaus kun je de relaties het beste bouwenen versterken? Heeft bij jullie het bestuurlijk, het directie of juist het docentenniveau aandacht nodig?

Draagvlak, commitment, persoonlijk contact

Het creëren van draagvlak en commitment onder basisscholen voor deelname aan gezonde leefstijl aanpakken, is cruciaal voor een langdurige deelname van deze basisscholen. Inmiddels zijn er behoorlijk wat gemeenten die dit proces succesvol hebben doorlopen.

We hebben geanalyseerd hoe deze gemeenten draagvlaken commitment creëren onder de basisscholen. Daarbij kwamen we tot de volgende belangrijke succesfactoren:

• Een persoonlijk 1-op-1 gesprek met de schooldirectie is erg prettig.
• Bekend en vertrouwd “gezicht” voor de school helpt enorm.
• Draagvlak creëren op visie; gezondheid van de kinderen bevorderen.
• Commitment vragen op het uitvoeringsplan waarbij de taak en rollen van zowel school als gemeente duidelijk zijn.
• Duidelijkheid geven over het langetermijnperspectief, waarbij er wordt ingezet op een duurzaam plan.
• Zoeken naar gemeenschappelijke doelen en deze verenigen.
• Voordelen voor de scholen benoemen.
• Helder zijn over de financiën op zowel korte als de lange termijn.
• Je opstellen als partner van de basisschool en niet als de organisatie die een plan komt opleggen.

Door bovenstaande elementen goed te borgen in je communicatie en aanpak,  zullen basisscholen veel beter open staan om deel te nemen aan de gezonde leefstijl plannen. En zo wordt de kans op een succesvolle participatie van basisscholen een stuk groter.

Het kan zo zijn dat het niet direct lukt scholen in een gesprek mee te krijgen. Soms zijn hier twee of misschien wel drie gesprekken voor nodig. Dit is een kwestie van inschatten en aanvoelen. Ga in deze fase niet te snel. Het meekrijgen van de scholen is cruciaal met het oog op een lange samenwerking en commitment.

Bovenstaand klinkt als een behoorlijke tijdsinvestering, zeker voor grotere gemeenten met veel basisscholen. En ja, de tijdsinvestering is inderdaad best fors. Maar tegelijkertijd levert het gaandeweg alleen maar tijd op.

Omdat vanaf de start helder is voor de basisscholen, wat het plan, doel, rol, taak en dus tijdsinvestering is.

Bij gemeenten die deze fase goed hebben neergezet en voldoende tijd hebben genomen de scholen goed mee te krijgen loopt het uitvoeringsproces veel beter en soepeler. Waardoor ze uiteindelijk meer voor elkaar krijgen. Een ander belangrijk punt is, dat als je scholen hebt betrokken zij zich meer verantwoordelijk voelen binnen het gehele gezondheidsprogramma, waarop zij bewust ja hebben gezegd.

Meer weten over hoe de gemeente Bronckhorst de Gezonde Jeugd Monitor inzet? Bekijk hier het webinar 'Scoren met GALA, hoe ga je dit doen?’ en leer hoe Bronckhorst de Gezonde Jeugd Monitor inzet om de GALA ambities van de gemeente waar te maken. 

‍

‍

‍

‍