Elk kind, elke dag gezond laten ontbijten: Interview met Janne-Kina van het Nationaal Schoolontbijt

Wat is het Nationaal schoolontbijt?

‍‘’Nationaal Schoolontbijt is oorspronkelijk eenentwintig jaar geleden gestart vanuit de bakkerijsector, met zes ambachtelijke bakkers en zes scholen. Deze bakkers gingen bij de scholen brood en beleg brengen om kinderen het belang van gezond ontbijt te laten zien, het liefst met brood van de bakker. Zo is het nationaal schoolontbijt ontstaan. Inmiddels zijn wij in de afgelopen jaren flink gegroeid.’’

Tien jaar geleden zeiden we: "Er wordt een stuk beter door kinderen ’s ochtends ontbeten." Dat is fijn, maar we moeten de stap maken naar een gezond ontbijt. Want wit brood met hagelslag is een stuk ongezonder dan een volkoren boterham met 100 % pindakaas. Kinderen laten leren over gezond ontbijt en daarnaast ervaren in de schoolontbijtweek is onze missie geworden. Dit leren gebeurt door middel van het lesmateriaal wat we maken, maar ook zeker door ervaren. In november hebben we een ontbijtweek. Dan krijgen alle deelnemende scholen pakketten opgestuurd. In dit pakket zitten vijfentwintig ontbijtjes, dit is ongeveer genoeg voor een klas. Dit wordt uitgedeeld op basisscholen, een aantal brugklassen en kinderdagverblijven. De doelgroep is met name kinderen tussen de vier en twaalf jaar.

Vorig jaar zijn we gestart met een aparte burgemeesters ontbijtweek. We doen dit één week op lokaal en politiek niveau om aandacht te geven voor een gezond ontbijt. Afgelopen jaar hebben 239burgemeesters deelgenomen aan het Burgemeestersontbijt!

‍

Wat kunnen ouders of leerkrachten doen om het belang van gezond ontbijt te benadrukken? Thuis, maar ook op school.

‍‘’Wat ouders kunnen doen is bijvoorbeeld samen koken, maar ook hun kinderen laten proeven. En als kinderen het niet lekker vinden, het toch nog op een leuke manier aanbieden. Daarnaast moeten ze natuurlijk ook zelf het goede voorbeeld geven.’’

Leraren ontvangen een lespakket, dat bestaat uit fysieke materialen, maar ook online lesmateriaal. We hebben de website www.ontbijtaandebasis.nl, waar kinderen kunnen leren over gezonde ontbijtkeuzes in verschillende modules.  Zo kunnen leraren de kinderen hier meer over leren via de website. De website kan je gebruiken als je deelneemt aan het schoolontbijt in november, maar in principe kunnen alle scholen deze website het hele jaar doorgebruiken. Het is geen must om mee te doen aan het schoolontbijt, en dat is ook niet ons hoofddoel. Ons hoofddoel is kinderen laten leren en ervaren wat een gezond ontbijt is, en wat daar wel en niet thuishoort. Een croissantje in het weekend is echt niet erg, maar probeer dan wel doordeweeks gezond te eten en de Schijf van Vijf te volgen.

‍

Welke impact heeft het nationale schoolontbijt op de kinderen en ouders?

‍‘’Het daadwerkelijk meten van de impact is lastig omdat wij bij de ouders en kinderen thuis niet zo kunnen inkijken, maar we proberen natuurlijk wel met ouders te communiceren. Wat wij doen is een ouder-nieuwsbrief naar de scholen sturen. De scholen kunnen dan de nieuwsbrief weer met ouders delen. In de ouder-nieuwsbrief staat informatie over: gezond ontbijten, gevarieerd eten, water in het pakket zit en waarom je de schijf van 5 moet volgen. De communicatie naar ouders gaat dus via de scholen.’’

‘’Daarnaast doen wij ook een enquête onder de scholen die mee hebben gedaan met het schoolontbijt, of ze het gebruikt hebben en hoe het lesmateriaal door kinderen ervaren is. Daar trekken we dan de conclusies uit. Daarin komt naar voren dat het gebruikt wordt en als positief ervaren wordt. Vorig jaar werd bijvoorbeeld aangegeven dat het meer online zou moeten, dus nu bieden we meer online lesmateriaal aan, zodat kinderen op hun iPad kunnen meedoen.’’

‍

Wat is de Nationaal Schoolontbijt monitor?

‍‘’We doen de Nationaal Schoolontbijtmonitor tweejaarlijks. Deze publiceren we op de website van het schoolontbijt, zodat je de trends kan bekijken. We zien bijvoorbeeld dat er meer volkoren wordt gegeten in de afgelopen jaren. Wat we ook doen is dat we nauw contact hebben met het Voedingscentrum. Zij geven aan dat kinderen nieuwe smaken moeten proberen, zoals hummus wat we dit jaar aan het pakket hebben toegevoegd.

‍

Waarom wordt het nationaal schoolontbijt niet vaker gedaan?

‍Onze missie is dat ieder kind elke dag gezond kan ontbijten. We leren kinderen over gezonde keuzes zoals: ga voor een volkoren boterham in plaats van een witte boterham, of neem halfvolle yoghurt in plaats van volle yoghurt. Wij bieden lesmateriaal, kennis, informatie over gezond ontbijt richting scholen, zodat de scholen het weer kunnen overbrengen naar de kinderen. En daarnaast natuurlijk het stukje ervaren in de Schoolontbijtweek!’’

Hoe ziet de week van het schoolontbijt eruit?

‍‘’Er wordt één ochtend ontbeten.  De school kiest een ontbijtochtend uit en ontvangt de ontbijt- en broodpakketten een dag van te voren. Die pakketten worden dan over de klassen verdeeld. In de ochtend wordt er gezamenlijk gezond ontbeten, en erbij stilgestaan. Het is voornamelijk een gezellig besefmoment. Naast het ontbijtpakket zit er ook dit jaar een memoryspel, een kwartet spel en een ontbijtkrant bij.

‍

Zijn er onderdelen die opvallen vanuit de ontbijt monitor?

‍‘’Ja, natuurlijk. Twee jaar geleden kwam er in ons marktonderzoek sterk naar voren dat er veel meer kinderen met schermen of tv ontbijten. Hierdoor werd er veel minder goed gegeten. Want als je achter je scherm zit, is je tijd zo voorbij en heb je je boterham niet op.

‘’Een ander voorbeeld is dat er 10 jaar geleden vaak niet ontbeten werd, nu zien we dat er meestal wel ontbeten wordt. Maar nog niet gezond genoeg. Als je kijkt naar een van de vorige ontbijtpakketten, dan zat er nog hagelslag in, dat doen we nu echt niet meer. We volgen de richtlijnen van het Voedingscentrum.”

‍

In vergelijking met vorig jaar is te zien dat het aantal gegeten groenten en fruit bij het ontbijt tussen 2021 en 2023 achteruit is gegaan. Wat doen jullie om dit te veranderen?

‍We communiceren natuurlijk hierover richting ouders en maken ons lesmateriaal op basis van de Schijf van Vijf. Dus het belang van groente en fruit zit hier in verwerkt. Als je al begint bij het ontbijt met het eten van groente en fruit behaal je makkelijker de gewenste hoeveelheid op een dag! Ook gaan we natuurlijk in gesprek met onze partners om extra groente en fruit aan het ontbijtpakket toe te voegen. Dat is dit jaar gelukt en daar zijn we uiteraard heel blij mee!

Welke doelen hebben jullie nog voor de toekomst?

‍‘Onze missie is elke dag ieder kind een gezond ontbijt. Wij richten ons vooral op het lesmateriaal communiceren, meer scholen helpen, en extra evenementen door heel het jaar heen. Bijvoorbeeld het Burgemeestersontbijt. Vorige jaren was het nog dat de burgemeester naar een school kwam, nu is het echt op het gemeentehuis zelf. Een klas en de burgemeesters kunnen dan een inhoudelijk gesprek aangaan. Dat is wel echt een hele leuke combinatie.

‍

Hoe denk jij dat het nationaal schoolontbijt er over vijfjaar uitziet?

‍“We blijven sowieso de schoolontbijtweek organiseren. De ambitie is om over vijf jaar op meer momenten aandacht krijgen voor het gezond ontbijt op andere manieren met name door het leeraspect over het belang van een gezond ontbijt.