Exclusief interview met Jeremy van Wissen, de Combinatiefunctionaris sport en bewegen van de gemeente Maastricht.

Hoe ziet de aanpak/ interventie van Maastricht er globaal uit?

"We hebben momenteel 17 medewerkers toegewezen aan het onderwijs, waar ze werken op 24 scholen. Al deze scholen doen mee aan ons programma, genaamd “Gezond Kind Centrum in Beweging”, waarbij we streven naar het verbeteren van de leefstijl binnen de kindcentra. Om de effecten van ons programma in kaart te brengen maken we gebruik van de MQ Scan en nu ook van de nieuwe Leefstijl Quiz als monitoringinstrument. We zijn momenteel bezig met een pilot op 3 locaties om te onderzoeken of onze aanpak zijn vruchten afwerpt en daadwerkelijk aanslaat.

Ons doel is om meer kinderen te laten deelnemen aan naschoolse activiteiten, hun motorische vaardigheden te verbeteren en inzicht te krijgen in het aantal kinderen dat hun zwemdiploma heeft behaald. Deze doelstellingen vormen de basis van onze deelname aan het programma. We hopen dat de resultaten van de pilot ons zullen helpen om onze interventie verder aan te passen en te verbeteren."

Welke waarde gaat de Leefstijl Quiz voor de gemeente Maastricht toevoegen?

"Binnen onze algemene visie in de gemeente Maastricht streven we ernaar om ons meer te richten op wijkgebieden. We hebben deze wijken onderverdeeld in donkergroen, lichtgroen en rood. De rode wijken zijn gebieden waar we zien dat de deelname aan bewegingsactiviteiten achteruitgaat of nog niet op het gewenste niveau is. In deze wijken zullen we extra inzetten op interventies en maatregelen om de situatie te verbeteren. De lichtgroene wijk, dat is eigenlijk waar we onderhoud plegen. In die groene wijken proberen we eigenlijk zo min mogelijk investeringen te doen of onze inzet te beperken.

Dit zal ons helpen bij het toepassen van ons solidariteitsprincipe. Momenteel hanteren we dezelfde aanpak, middelen en financiering voor alle scholen. Bijvoorbeeld, scholen betalen 60% van de kosten voor de inzet van de combinatiefunctionaris sport en onderwijs aan de gemeente, terwijl wij 40% cofinanciering verstrekken.

Ons doel is om aan de hand van de verzamelde gegevens te kunnen bepalen welke wijken meer kansen en mogelijkheden bieden dan andere. Op basis hiervan kunnen we een onderbouwing geven waarom we meer middelen en inzet willen toewijzen aan bepaalde wijken. Of dat we wellicht een ander financieringsmodel gaan hanteren, dat bijvoorbeeld scholen maar 40% betalen in plaats van 60% en dat wij die 60% co-financieren.

Deze aanpak heeft betrekking op onze bedrijfsvoering en beleidsontwikkeling. Het zal ons ook helpen om inzicht te krijgen in bijvoorbeeld het zwemdiplomabezit van kinderen in wijk A in de leeftijdsgroep van 8 en 9 jaar. Als bijvoorbeeld 80% van deze kinderen al een zwemdiploma heeft, kunnen we gerichte interventies ontwikkelen om de resterende 20% ook aan een zwemdiploma te helpen."

En, heb je dan ook scholen die daar nog een beetje negatief naar kijken?

"Ja, er zijn scholen die aanvankelijk terughoudend kunnen zijn en zich afvragen of dit allemaal nodig is. Onze voorwaardes zijn eigenaarschap tonen en draagvlak creëren als ze willen deelnemen aan ons programma. We hebben de scholen die deelnemen aan ons programma verplicht gesteld om gebruik te maken van de MQ Scan en we zullen hen ook verplichten om de Leefstijl Quiz te gebruiken.

We zijn vijf jaar geleden gestart met 6 basisscholen en het programma heeft zich vervolgens als een olievlek verspreid. De scholen die in het begin meededen, hebben laten zien welke meerwaarde het programma biedt. Hierdoor hebben andere scholen zich ook aangesloten. Op dit moment nemen 24 scholen deel aan het programma.

We hebben opgemerkt dat wanneer scholen onderling met elkaar praten, de boodschap anders overkomt dan wanneer de gemeente de scholen aanspreekt. In het verleden werkten we voornamelijk vanuit een aanbodgerichte benadering. Echter, toen ik bij de organisatie kwam, hebben we contact gezocht met het lectoraat van Fontys Sporthogeschool in Eindhoven. We zijn eigenlijk in gesprek gegaan met de scholen en hebben hun wensen en behoeften opgehaald. Hierdoor kwamen op elke school verschillende behoeften naar voren en daar hebben we onze aanpak op kunnen afstemmen. Hierdoor zijn we meer vraaggericht gaan werken in plaats van aanbodgericht.

Het is ook belangrijk om niet op de stoel van de school te gaan zitten. Wanneer ik een school bezoek en een gesprek heb met een directeur, vertel ik hen niet hoe ze hun aanpak moeten veranderen om een effectieve beweegomgeving te creëren. Hoewel ons uiteindelijke doel is om effectieve bewegingsstimulering en een actieve leefstijlomgeving te bevorderen, beseffen we dat scholen vaak niet precies weten hoe ze zo’n omgeving moeten opzetten. Daarom draait het om de interactie tussen vraag en aanbod, waarbij we streven naar maatwerk om aan hun specifieke behoeften te voldoen.

Toch blijft monitoring een uitdaging voor ons als gemeente, met name wat betreft de juiste implementatie ervan. Daarom zijn we ook een partnerschap aangegaan met het Health Development Institute om samen te werken en deze aanpak verder te ontwikkelen. Het verzamelen van gegevens is voor ons als gemeente bijna onhaalbaar zonder de juiste ondersteuning.”

Welke belangrijke inzichten verwachten jullie er goed uit te kunnen halen?

“In hoofdlijnen het behalen van zwemdiploma’s, het stimuleren van lidmaatschap bij sportverenigingen, het bevorderen van de inname van groente en fruit, bewegen voor, tijdens en na schooltijd, het stimuleren van actief transport en het inzicht in het mediagebruik. Dit zijn enkele van de belangrijkste onderwerpen waar we aan werken.”

Heeft de Leefstijl Quiz geleid tot samenwerkingen met andere belanghebbenden, zoals lokale zorginstellingen, scholen of bedrijven, om een gecoördineerde aanpak van het verbeteren van de levensstijl te realiseren? Zo ja, kan je voorbeelden geven van succesvolle samenwerkingsverbanden?

“Ja, we hebben een samenwerkingsconvenant afgesloten met drie onderwijsstichtingen die actief zijn in Maastricht, evenals met twee grote kinderopvangorganisaties. Daarnaast zijn we partners van Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) en maken we gebruik van de Gezonde School-aanpak. Ook met de initiatiefnemers van het Sportakkoord en een nauwe samenwerking met Fontys Sporthogeschool (ALO) en Vista College (CIOS-opleidingen).

Deze belanghebbenden hebben allemaal hun handtekening gezet onder het samenwerkingsverband voor de komende 5 jaar, zodat we op een duurzame manier kunnen blijven samenwerken en een betere omgeving voor kinderen kunnen creëren.

We zijn nog wel aan het experimenteren in de pilotfase om te kijken hoe alles werkt. We willen weten hoe betrouwbaar de resultaten zijn en hoe we ervoor kunnen zorgen dat de kinderen individueel antwoorden geven zonder naar elkaar te kijken. We proberen de organisatie op microniveau in de gymzaal te verbeteren om ervoor te zorgen dat het ook echt betrouwbaar is.”

Als wij jullie over 5 jaar bellen met de vraag: ‘wat heb je allemaal weten te bereiken op basis van de leefstijl inzichten?’, wat zou volgens jullie dan het antwoord moeten zijn?

“Het antwoord zou moeten zijn dat we onze beperkte middelen effectiever hebben kunnen inzetten, zodat we daadwerkelijk de kinderen en ouders hebben kunnen bereiken die de middelen het meeste nodig hebben. En dat we de generale aanpak hebben kunnen veranderen naar een solidaire aanpak, zodat we echt de burgers bereiken die hulp nodig hebben. En dat we de inzichten kunnen gebruiken om onze interventies aan te passen. Neem bijvoorbeeld het zwemonderwijs. We hebben een globaal beeld van hoeveel kinderen hun diploma hebben, maar we weten nog niet precies in welke wijken ze wonen. Maar we werken bijvoorbeeld samen met Stichting Leergeld en het Jeugdsportfonds om zwemdiploma’s te bekostigen voor leerlingen wiens ouders het financieel moeilijk hebben.

Nou, over 5 jaar hoop ik dat we die doelgroep beter hebben kunnen bereiken en dat we ze beter hebben kunnen voorzien van informatie om een gelijke kans te krijgen.”

‍