Wat is de invloed van bewegen op leren?

Veel mensen denken dat bewegen alleen goed is voor de gezondheid. Maar wat houdt het begrip ‘gezondheid’ eigenlijk in? In deze context zal er snel gedacht worden aan fitheid. Wanneer mensen bewegen, zullen zij hun spieren aan het werk zetten en daardoor meer getraind raken en fitter worden. Echter, kan het begrip ‘gezondheid’ veel groter zijn. Hierbij kan er gedacht worden aan de sociaal-emotionele gezondheid, oftewel de mentale gezondheid, waarbij het belangrijk is dat mensen goed in hun vel zitten en zich daardoor gelukkig voelen.

Wat is het effect van bewegen op het sociaal-emotioneel vermogen?

De sociaal-emotionele ontwikkeling speelt een grote rol in het leven van een kind. Kinderen krijgen te maken met het voelen van emoties, het meeleven met anderen (empathie) en ze ontdekken wat vriendschappen inhouden. Bij deze ontwikkeling hoort ook het verkrijgen van zelfvertrouwen en een eigen identiteit.

Wat heeft bewegen hier dan mee te maken? Lichaamsbeweging kan voor een positief effect op het emotioneel welzijn van kinderen zorgen. Tijdens gymlessen leren kinderen namelijk elkaar te helpen, ze leren letten op elkaars veiligheid en ze leren elkaar te respecteren. Ook blijkt uit onderzoek dat beweging een soortgelijk effect heeft als antidepressiva; het leert je lichaam beter omgaan met gevoelens als angst en stress. Hiernaast versterkt bewegen het zelfvertrouwen van kinderen. De (motorische) zelfwaardering van een kind groeit namelijk door succeservaringen en waardering van ouders, vrienden en begeleiders.

Bewegen op school

Wanneer bewegen kinderen op school?

Kinderen hebben per 2022 verplicht twee uur bewegingsonderwijs op de basisschool.  Tijdens de gymlessen zullen kinderen dus bewegen. Door te bewegen werken kinderen aan hun motorische vaardigheden en indirect ook aan hun fitheid. Naast de gymlessen kan er ook op andere momenten aandacht worden besteed aan beweging. De pauzes zijn hierbij zeer belangrijke momenten voor de kinderen. Hier is tijd en ruimte voor kinderen om hun energie even kwijt te kunnen, om het plezier van bewegen te ontdekken en om tegelijkertijd aan hun sociaal-emotionele ontwikkeling te werken.

Hoe zorgen we voor meer beweging op school?

Het is dus belangrijk dat bewegen wordt gestimuleerd tijdens de pauzes. Dit kan gedaan worden door een omgeving te creëren waarin kinderen ‘bewegen’ associëren met ‘plezier’. Maar hoe doen we dat dan? Denk hierbij aan het gebruik van veel verschillende vormen, patronen en kleuren voor beweegtoestellen. Dit zorgt voor een uitdagende en veelzijdige beweegplek. Het Athletic Skills Model (ASM) heeft hiervoor de Skills garden en Playce ontworpen.

Met ‘thinking outside the box’ kom je ook op verrassende ideeën voor het aanpassen van het schoolplein, maar bijvoorbeeld ook voor de schoolgangen. Wanneer de schoolgangen worden aangepast zodat beweging ook in de school wordt gestimuleerd, worden er ineens een stuk meer beweegmomenten gecreëerd. Op deze manier wordt een actieve leefstijl gestimuleerd.

Stoort dit dan niet het leerproces?

Als een kind naar de wc gaat, kan er op de terugweg even over een muur geklommen worden of door een pad gehuppeld worden. Zo komt een kind weer met frisse zin het klaslokaal in om verder te gaan met schoolwerk. Dit soort pauzes zijn soms ook nodig. Kinderen worden door regelmatige pauzes creatiever en productiever. Een klimmuur in de gang stoort dus niet het leerproces, maar kan het juist verbeteren!

Hoe beïnvloedt beweging de leerprestaties van kinderen?

Er zijn veel (literatuur)onderzoeken die wijzen op positieve effecten van beweging op leerprestaties. Dit zou komen doordat de hersenstructuur en het neurofysiologische functioneren van kinderen positief beïnvloed wordt. Onder het neurofysiologisch functioneren wordt de werking van de hersenen, spieren, zenuwen en bloedvaten verstaan. Echter, zijn er ook (experimentele) onderzoeken die geen duidelijk positief effect op de leerprestaties laten zien. Dit is dus tegenstrijdig en daarom is er meer onderzoek nodig. Wat wel met zekerheid gezegd kan worden is dat bewegen geen negatieve invloed heeft op de leerprestaties.

Cognitie wordt verbeterd door beweging

Wat nog meer gezegd kan worden is dat de cognitie van kinderen verbeterd wordt door te bewegen. De cognitie bestaat uit verschillende functies, namelijk; intelligentie, geheugen, concentratie en taal. Dit komt doordat tijdens beweging, de zuurstoftoevoer wordt verhoogd. Dit betekent dat er meer zuurstof is dat naar je hersenen wordt vervoerd. De cognitieve vaardigheden die positief worden beïnvloed door fysieke activiteit zijn de concentratie en het (werk)geheugen.

Het positieve effect op het geheugen komt door het vrijkomen van onder andere de neurotransmitter ‘dopamine’, ook wel het gelukshormoon genoemd. Dopamine zorgt ervoor dat er eiwitten vrijkomen die gebruikt worden bij het opslaan van herinneringen.

Bewegen zorgt voor een verbetering van de motorische vaardigheden. Motorische informatie kan, naast visuele en auditieve informatie, kinderen ook helpen met leren. Dit klinkt misschien gek, maar elke zintuiglijke informatie stimuleert de systemen waarmee je leert.

Tops

• Het is goed om het plezier van bewegen te benadrukken tijdens de gymles
• Meerdere beweegmomenten per dag zorgen voor een ‘plastischer’ brein; het helpt de hersenontwikkeling
• Het is goed om kinderen uit te leggen dat bewegen helpt voor nu (leerprestaties), maar ook voor later (minder risico op alzheimer of dementie)

Tips

• Maak gebruik van Bewegend Leren: er wordt hierdoor een connectie gemaakt tussen de linker- en rechterhersenhelft
• Plan voor een moeilijke rekenles even een beweegmoment in
• Leergierige kinderen vinden het leuk om uitleg te krijgen over het positieve effect van bewegen op leren; maak hier gebruik van!
• Vergeet niet om stoeispelen en bewegen op muziek in het programma aan te bieden; dit is belangrijk voor de sociaal-emotionele ontwikkeling en voor het plezier

Conclusie

Concluderend kan er gezegd worden dat het leervermogen positief wordt beïnvloed door te bewegen, door een actieve leefstijl aan te nemen dus. Om te weten of leerprestaties echt verbeteren moet er onderzoek gedaan worden op lange termijn bij een grote onderzoeksgroep. Waar iedereen het wél mee eens is; meer en goede beweging zal kinderen helpen in het onderwijs en hun motorische- en sociaal-emotionele ontwikkeling verbeteren.

Lees ook een blog over Kinderen zitten te veel stil

‍

‍